کێن ئەوانەی زوو زوو تووشی شۆک دەبن?

لەگەڵ داوای لێبوردنمدا لە هەمووان، ئەوەی کە دەیبینم و دەیبیستم تەنیا توڕە و بێزار و نائومێدترم دەکات. زۆر نائومێدکەرە دەبینم هەموو ڕۆشنبیرە جیدی و ئۆپۆزسیۆنە سەرسەخت و توندڕەوەکان، واقسەدەکەن وەک ئەمڕۆ شەرعییەت شکابێت، وەک دوێنی زانیبێتیان پەرلەمان هیچ نییە جگە لە حەمامێک کە مەکتەب سیاسی پارتی و یەکێتی بە جلەوە خۆیانی تیا دەشۆن، وەک ئەگەر ئەم دوو ساڵە درێژ نەکرێتەوە، مەسعود بەرزانی و تارماییەکانی، تاڵەبانی و تارماییەکانی ئیتر لەدەسەڵاتدا نامێنن و دیموکراسییەت بەرقەرار دەبێت، وەک ئەوەی هێزی مەسعود بەرزانی لەوەوە هاتبێت، کە دەستوور و قانون و هەیئەتە شەرعییە باڵاکان پێیان بەخشی بێت، وەک ئەگەر دوو بڕگەی دەستوور دەستکاریکرا، ئیتر هێزە سیاسییەکانی ئێمە ببنە هێزی دیموکراس و دەسەڵاتی خۆیان لەو چوارچێوەدا بەندبکەن کە دەستوور دەیسەلمێنێت. من لەگەڵ ڕێزمدا بۆ هەمووان، هەموو ئەم شانۆگەرییە کە چەندین مانگە نمایشدەکرێت، وەک شانۆگەرییەکی کۆمیدیی بێتام و قێزەون و بێزارکەر دەبینم، کە سەیرم لێدێت ڕۆشنبیران بەجیدی دانیشتوون و سەیری دیمەنەکانی دەکەن و شیکار بۆ تێکستەکەی دەکەن. نە هیچ هەیە تێیبگەین و نە هیچ هەیە کەس بۆمان ڕوونبکاتەوە، ئەوەی هەیە، هەر ئەوەیە کە هەبووە و دووبارە و سەدبارە دەبێتەوە. ئەوە لای من جێگای سەرسامی نییە، سەرۆک جارێکی تر و دەی تریش، بەم نمایشانەوە سەرقاڵمان بکات، ئەوە جێگای سەرسامییە وابزانین شتێکی گرنگی نوێ ڕوویداوە. لە ڕاستیدا ئەو پەڕی جێگای پێکەنین و نائومێدییە، دوێنێ بۆمان دەرکەوتبێت کە کوردستان سیستمێکی دیکتاتۆریی حوکمی کردوە و حوکمی دەکات. دیکتاتۆرییەت لە کوردستان تەمەنی لەسەروو پەنجا ساڵی پڕ خوێن و ئەشکەنجە و درۆ و دیماگۆگییەتی شۆڕشگێڕانەیە، مانای چی ئێستا بڵێین «سیستمی حوکمڕانی بەرەو دیکتاتۆرییەت دەڕوات». ئەم عەقڵییەت و شێوازی نیگاکردن و ئەخلاقی تێڕامانە، مایەی نائومێدییە. ئەمجۆرە گوزارشتانەی کە بە کاردەهێنرێت «کوردستان بەرەو دیکتاتۆرییەت دەڕوات» «سەرۆکی هەرێم شەرعییەتی خۆی لەدەست دەدات»... وێنەکە وا دەکێشن وەک ئەوەی کوردستان سیستمێکی دیموکراسی بووبێت و دەسەڵاتەکان بە دیموکراسی و شەرعی سەقامگیربووبن. مێژووی دیکتاتۆرییەت لەگەڵ لەدایکبوونی حیزبە کوردییەکاندا دەست پێدەکات، کە لە هەناوی عەشرەت و بنەماڵە و ڕۆشنبیرانی هەلپەرست و نەخوێندەواریی ساڵانی چل و پەنجاوە سەرچاوەی گرتووە ... تۆوی یەکەمی دیکتاتۆرییەت لەوێوە دێت و ئەوەی ئەمڕۆ تیا دەژین، سێبەری ئەو درەختەیە کە ئەوان چاندویانە و ئێمە لە ژێریدا دانیشتووین. دیکتاتۆرییەت بە فۆرمە کوردییە، دواکەوتووە، بێدەمامکە، ناشیرینەکەی، زیاد لە پەنجا ساڵە لە ناوماندایە. ئەوەی جورئەتی ئەوەی نەبێت، بڵێت دیکتاتۆرییەت هەمیشە لێرەبووە و سەرۆکی هەرێم هیچ نییە جگە لە نوێنەری سیستمێکی ئۆتۆکراتی پیر و وابزانێت دوێنێ دیکتاتۆرییەت و ستەم دەستی پێکردوە، وێنەیەکی هەڵەی لەسەر مێژووی ستەم و تاکڕەویی لە کوردستان هەیە . لە کوردستاندا هیچ کات دەسەڵاتێکی شەرعی ڕاستەقینە بوونی نەبووە تا ئێستا بکەوێتە مەترسییەوە... ئەو ڕۆشنبیر و سیاسیانەی پێیانوایە، گەر زۆرینەی پەرلەمان بەدەستبهێنن یان دەستور بە دڵی ئەوان بنوسرێتەوە، ستراکتوری دەسەڵات لە کوردستان دەگۆڕێت، تووشی وەهمی گەورە بوون، وەهمێک وادەکات لە پەنجا ساڵی داهاتوودا ئەوانیش دیکتاتۆری ناشیرینتر لە دیکتاتۆرەکانی ئەمڕۆ دروستبکەن. کوردستان دەسەڵاتی نوخبەیەکی ئەرستۆکراتی داخراو حوکمیدەکات، نەوەک حکومەت و پەرلەمان. بەڵکو لەو دەساڵەی دواییدا، من هەمیشە پێداگریم لەوە کردوە کە حیزبیش بوونی نییە، ئەوەی هەیە چینێکی ئەرستۆکراتی بچوک و داخراوە کە جۆرێک لە حوکمی مەلەکی شەرمنی پیادەکردوە، کە پادشاکەی، لە چاو شێخ و شاهەنشا و مەلیکەکانی ناوچەکەدا درەنگ گەیشتۆتە سەر عەرش، لەبەرئەوە شەرمدەکات پادشایەتی خۆی ڕابگەێنێت .

لە هەموو ساڵی پار و ئەمساڵدا کە سەرقاڵی نوسینی کەشتی فریشتەکان بووم، بۆ من کۆی ڕۆمانەکە وەک گەشتێکی ئەرکیۆلۆژی بوو بە ڕۆحی ئەو نوخبە دەمامکدارەدا کە لە شۆڕشەوە تا ئەم ساتە، هێزێکی ستەمکار بوون و بەستەمکاری دەمێننەوە، ڕۆحی ئەو تاقمە ئەرستۆکراتییەی لە کوردستان حوکمدەکات لە موتوربەکردنی ڕۆحی جەلاد و ڕۆحی بازرگانێکی مشەخۆر و بێڕەحم دروستبووە، ڕۆحی تەماحکارێکی وەک کالیگۆلا و مشەخۆرێکی وەک شایلۆک، بەدەگمەنیش سیاسییەکی کورد لەو نەوە کۆنە دەدۆزینەوە تارمایی ئەم دوو ڕۆحە لە جەستەیدا نەگەڕێت، گەر کالیگۆلا نەبێت ئەوا شایلۆکە، گەر شایلۆک نەبێت ئەوا کالیگۆلایە، گەر هیچیشیان نەبێت بەتەنیا، ئەوا هەردووکیانە پێکەوە.

لێرەوە ئەوەی من تووشی شۆکدەکات، ئەوە نییە کە مەسعود بەرزانی تا زیندووە سەرۆک بێت، ئەمە لۆژیک و سروشتی هەمیشەیی دیکتاتۆرییەتی کوردی بووە ... ئەوەی جارێک سەرۆک بوو، هەمیشە سەرۆکە. ئەوە نائومێدماندەکات ئەوەیە، ببینم هەندێ کەس وا باس لە شەرعییەت دەکەن، وەک ئەوەی بەراستی ئێمە لەم چەند ساڵەدا لە ژێر دەسەڵاتێکی شەرعیدا بووبین، وەک شەرعییەت شتێک بێت، کۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەکان بیبەخشن، نەوەک سەدان مەرج و دیاردە و یاسای دیکەی هەبێت کە دەبێت ڕۆژانە لە کۆمەڵگادا ئامادە بن. ئەوەی لێرەدا تاوانبارە ئەو حیزبە و ئەو کۆمەڵگایە و ئەو فەزا کولتوورییەیە، کە پەنجا ساڵە بەردەوام ئەم شانۆگەرییە قەبووڵدەکات. مێژووی دیکتاتۆرەکانی ئێمە جیاوازییەکی نییە لەگەڵ مێژووی دیکتاتۆرەکانی تردا، کەسێک دەسەڵاتی بۆ دەمێنێتەوە، یان بە هەر ڕێگایەک بێت دەچێتە جێگای حوکمڕانی و ئیدی دانابەزێت. تیمێکی پسپۆڕیش دەکات بەسەرپشکی

ئەوەی دەسەڵاتی بۆ درێژبکەنەوە. لە ڕاستیدا دیکتاتۆرییەت لەوە ئاسانترە تێی نەگەین، حیکایەتی دیکتاتۆرییەتی کوردیی بەتایبەت هێندە سادە و نەفامانە و سەرەتاییە، شتێکی تێدا نییە تۆزێک ڕامانبگرێت و سەرمان لێ تێکبدات. ئەوەی لەدەستووردا چی دەنوسرێت، لە پەرلەماندا چی روودەدات، ژێراو ژێر چی پەیمانێک مۆردەکرێت و چی عەهدێک دەبەسترێت، هیچ لەوە ناگۆڕێت کە دەسەڵاتی دیکتاتۆریی، وەک حوکمی داخراوی گروپێکی بچوک، دەبێت هەمیشە سەلامەت بێت. ئەوەتا بە چاوی خۆمان دەبینین، دیکتاتۆری کوردیی بە مردوویش، بە ئیفلیجیش، بە بێ زمانیش هەر لەسەر عەرشی دەسەڵاتی خۆی دانابەزێت و تارماییەکەی هەر حوکمی کەسە بچوکەکانی ژێر خۆی دەکات. لە ڕاستیدا هەموو ئەم گەمانە، گەمەی نوسینەوەی دەستوور، گەمەی درێژکردنەوە یان درێژنەکردنەوەی حاکمییەت، هەموو کۆمەڵێک یاری کۆن و بێتام و بێمانا و دووبارە و سەدبارەن، من ئەسڵەن سەرم لەوە دەسوڕمێت کە دەبینم ڕۆشنبیرێک لەسەر ئەم زبڵە سیاسییە قسەدەکات و وادەدوێت وەک لەسەر شتێکی چارەنوسساز و گرنگ و بێوێنە هاتبێتە دەنگ. ئەمە نمایشێکی پڕوپوچە کە چەند ساڵ جارێک دەیهێننە پێشەوە، وەک ئەوەی کوردستان وڵاتێک بێت، دەوڵەتێک حوکمی بکات، دەستوورێک بیبات بەڕێوە، پەرلەمانێکی شەرعی هەبێت. ئۆپۆزسیۆنی ئێمەش، چونکە بە جەوهەر هەر لەدەسەڵات خۆی دەچێت، خۆشحاڵانە ئەم گەمەیە دەکات و ئەو درۆیەمان لا سەوزدەکاتەوە کە دەسەڵات پێویستی پێیەتی و خۆشکەیفە پێی. هەموو ئەم نمایشە لای من مایەی هێڵنج و ڕشانەوەیە... حاکمی هەرێمی ئێمە، شەرعییەتی خۆی نە لە پەرلەمان، نە لە دەستوور، نە لە حیزبەوە وەرنەگرتووە، بەڵکو سەرچاوەی شەرعییەتی، ئەو سەرچاوە ئەبەدییەیە کە هەموو دیکتاتۆرێکی مێژووی ڕاگرتووە «بێدەنگی خەڵک»... ئەوە تەنیا شەرعییەتێکە کە هەموو دیکتاتۆرەکان بەهێزدەکات و دەیانهێڵێتەوە.

من لەگەڵ ڕێزمدا بۆ هەموو برادەرانی نوسەر و هاوڕێ ئازیزەکانم کە زۆری ژیانیان لەوەدا بردۆتەسەر بۆمان بسەلمێنن بەرزانی و تاڵەبانی دیکتاتۆرن، کەچی هەموو جارێکیش تووشی شۆکدەبن کە بۆیان ڕووندەبێتەوە «بەڵێ دیکتاتۆرن»، دەپرسم چەندجاری ترتان پێویستە ئەم نمایشە پڕوپوچانە ببینن تا ئیتر بەس بێت هەوڵی ئەوەبدەن بۆمان بسەلمێننەوە کە حوکمڕانی کوردیی حوکمڕانییەکی دیکتاتۆریی دزێوە? حوکمڕانییەکە ئامادەی هەموو شتێکە کە هەر دیکتاتۆرێکی ناشیرینی تری دونیا ئامادەیە بۆی، لە نمایشی کۆمیدیی وەک دوێنێ وە بیگرە تا کوشتن و گرتن و ونکردن و بێدەنگکردن. ئەم هاوڕێیانە لە کەسێک دەچن کە هەموو بەیانییەک پیسایی نەخۆشێک دەبەن بۆ پشکنین، نیوڕۆ بۆیان دەردەکەوێت کە نەخۆشییەکی کوشندەی هەیە و تووشی شۆک دەبن. سبەینێ بە هەمانشێوە پیسایی هەمان نەخۆش دەبەنەوە بۆ لابۆر و دەیخەنەوە ژێر میکرۆسکۆب، هەمان دەرەنجامی دوێنێیان دەستدەکەوێت و تووشی شۆکدەبن، دوو سبەی و سێ سبەیش هەمان شێوە و هەمان دەرەنجامیان دەستدەکەوێت و دووبارە تووشی شۆک دەبن. تا دەگەینە جێگایەک، سەرنجبدەین ئەوەی مایەی سەیر و سەرسامییە ئەوە نییە پیسایی نەخۆشەکە چی تێدایە، بەڵکو ئەوەیە بۆ ئەوەی پشکنینی بۆ دەکات، شۆکدەبێت و باوەڕ بە چاو و عەقڵی خۆی ناکات ... لە ڕاستیدا من هەڵوێستی هەندێک لە نوسەران و ڕۆشنبیران، بەوە تێدەگەم، هەموو بەیانییەک پیسایی دەسەڵات دەبەن بۆ پشکنین و هەمان دەرەنجامیان دەستدەکەوێت و بەردەوامیش تووشی شۆک دەبن... لە مێژە ئەم دەسەڵاتە لەوە کەوتووە تووشی شۆکمان بکات. مێژووی دیکتاتۆرییەت لە دوێنێوە دەستی پێ نەکردوە، لە 17 ی شوباتەوە دەستی پێ نەکردوە، لەگەڵ بزوتنەوەی گۆراندا هەستی پێ نەکراوە، بەڵکو مێژوویەکە لەگەڵ حیزبی کوردییدا لەدایکبووە... لە هەموو سەردەمەکانیشدا مێژووی ڕەش و ترسناکی خۆی هەبووە، هیچ لاپەرەیەکیش نییە لە مێژووی کۆن و نوێی ئێمە بە پێنوسی رەشی ئەو ڕۆحە تاریکە، ناشیرین نەکرابێت. ئەوەی دەیەوێت دژی دیکتاتۆرییەت بێت، لایەنیکەم دەبێت مێژووەکەی ببینێت، ئەوانە بناسێت کە لە دروستکردن و گەورەکردنیدا بەشداربوون، هیوای بچوک و درۆزنیش وەک تلیاکی کاتی و چارەی سیحراویی بە خەڵک نەفرۆشێت، چونکە ئەوەی دیکتاتۆرییەت بەهێزدەکات، ئەو تلیاکفرۆشانەن کە گۆڕانکاری بچوک و دیاردەی بچوک وەک دەسکەوتی گەورە و هیوای مەزن بە خەڵک دەفرۆشن... دیکتاتۆرییەت ئێستا نەوەک لاواز نییە، بەڵکو بە هۆی ئەوانەوە کە وەهم و هیوای درۆزن دەفرۆشن لە هەر کات بەهێزترە.

تێبینییەک : ئەم نوسینە تەنیا دەردەدڵێکی تایبەتی و شەخسییە، بەتایبەت بۆ ئەم پەیچەش نوسراوە. تکام وایە نە کەس بیگوازێتەوە، نە هیچ ڕۆژنامە و ماڵپەر و کەناڵێک، هیچ بەشێکی لێ دابگرێت و خەبەری لێدروستبکات. لەگەڵ سوپاس و ڕێزی زۆرم بۆ ئەوانەی هێندەیان حورمەت تێدایە، ڕێز لەم شتە بچوکانەمان دەگرن.